Uziom pełni wbrew pozorom bardzo ważną rolę i powinien być uwzględniony już na etapie projektowania budynku oraz rozmieszczenia instalacji elektrycznej w jego wnętrzu. Zadaniem uziomu jest ochrona całej instalacji elektrycznej i odgromowej domu przed niebezpiecznymi przepięciami, wynikającymi z nieprawidłowego działania urządzeń elektrycznych. Dodatkowo stanowi on świetną ochronę przeciwporażeniową, np. na skutek uszkodzenia instalacji elektrycznej. Tym samym stanowi ważny element bezpieczeństwa. W dzisiejszym artykule sprawdzimy, czym cechuje się się uziom szpilkowy, fundamentowy oraz otokowy.
Uziemienie domu – dlaczego jest stosowane?
Najpierw jednak sprawdźmy, dlaczego system uziemienia domu, odgrywa bardzo istotną rolę. Mianowicie jego zadaniem jest odprowadzanie do gruntu niebezpiecznych ładunków elektrycznych, które mogą pojawiać się w instalacji na skutek wadliwie działającego sprzętu elektrycznego. Do takich urządzeń zaliczyć można np. lodówkę, pralkę czy różnego typu elektronarzędzia. Ponadto uziemienie stanowi idealną formę zabezpieczenia domu przed wyładowaniami atmosferycznymi (wyrównuje potencjał pomiędzy zainstalowaną instalacją elektryczną a gruntem).
Mimo wszystko trzeba pamiętać, że piorunochron nie jest elementem konstrukcyjnym wymaganym przez prawo budowlane (w budownictwie mieszkalnym). Tego typu instalacja odgromowa musi jednak zostać zamontowana w budynkach mieszkalnych o łącznej powierzchni ponad 500 m2 i o wysokości powyżej 15 metrów. Prawo budowlane nakłada również obowiązek montażu instalacji odgromowych w budynkach, które są szczególnie narażone na częsty kontakt z wyładowaniami atmosferycznymi (np. budynki na wzgórzach). Uziemienie odgromowe należy stosować również wtedy, gdy dach obiektu wykonany został z materiałów łatwopalnych.
Podsumowując, uziemienie budynku pomimo swojej banalnej konstrukcji (o czym poniżej), służy nie tylko naszemu bezpieczeństwu, ale również zabezpiecza przed przepięciami wrażliwe urządzenia elektroniczne, takie jak sprzęt RTV.
Jakie są rodzaje uziemienia budynku?
W szeroko pojmowanym budownictwie można wyróżnić trzy rodzaje uziemienia budynków: uziom szpilkowy, fundamentowy oraz otokowy. Różnią się one przede wszystkim sposobem montażu oraz etapem budowy, podczas którego możliwe jest ich zastosowanie. Najprościej wykonuje się uziom fundamentowy, ponieważ wszystkie roboty montażowe przeprowadza się jeszcze na wczesnym etapie budowy obiektu.
Niestety praktyka pokazuje, że pomimo korzyści płynących z zainstalowania uziomu fundamentowego, nadal nie wszystkie inwestycje budowlane obejmują swoim zakresem montaż owego rozwiązania. Zwyczajnie celowo pomija się instalację uziemienia lub też o niej zapomina. Na szczęście nawet w już ukończonym i użytkowanym budynku, możliwy jest montaż kompletnego i w pełni funkcjonalnego uziemienia. Wtedy warto rozważyć instalację uziomu szpilkowego lub otokowego.
Uziom fundamentowy
Najprostszym i najszybszym sposobem uziemienia budynku jest montaż uziomu fundamentowego, którego wykonuje się jeszcze na etapie budowy obiektu. Uziom fundamentowy to nic innego jak płaskownik o przekroju co najmniej 30 x 3 mm lub zwykły stalowy pręt o średnicy nie mniejszej niż 10 mm. Co ciekawe, uziom fundamentowy może być wykonany nawet ze zwykłej stali nieocynkowanej, ponieważ z uwagi na zatopienie go w masie betonowej, nie ma ryzyka późniejszego korodowania. Niestety zwykła i niezabezpieczona stal nie sprawdzi się w przypadku uziemienia kładzionego bezpośrednio na gruncie. Wtedy koniecznością staje się zastosowanie specjalnej stali ocynkowanej lub pomiedziowanej, która będzie odporna na działanie korozji ziemnej i elektrochemicznej przez dobre kilkadziesiąt lat.
Wracając jednak do naszego uziomu fundamentowego to ważne jest, aby wspomniana otulina betonowa miała szerokość przynajmniej 4 cm. Sam uziom powinien natomiast tworzyć pewnego rodzaju pierścień wokół całego budynku, a kolejne jego odcinki należy starannie połączyć (np. poprzez spawanie lub przykręcenie). Jak podłączyć uziom fundamentowy? Powinien on zostać połączony z główną szyną wyrównawczą, piorunochronem oraz zbrojeniem budynku, zatopionym we fundamencie. Wyjątkiem są tutaj domy posadzone na tzw. płycie fundamentowej lub o sporej powierzchni (większej niż 20 x 20 metrów). Wtedy instalacja uziemienia fundamentowego powinna być skonsultowana i zaprojektowana przez doświadczonego elektryka.
Uziom szpilkowy (pionowy)
Kolejnym rodzajem uziemienia budynku jest uziom szpilkowy. Jego nazwa w dużym stopniu odpowiada sposobie montażu tego elementu. Uziom szpilkowy to nic innego, jak system prętów, wbijanych głęboko pod powierzchnię ziemi. Jest on bardzo często wykorzystywany w przypadku domów jednorodzinnych oraz wszędzie tam, gdzie inne metody uziemienia są trudne do uzyskania. Co ważne, uziom szpilkowy jest tańszy i prostszy w montażu, niż wcześniej omawiany uziom fundamentowy. W dodatku nie wymaga on ingerencji w jakiekolwiek elementy konstrukcyjne domu.
Uziom szpilkowy inaczej nazywany pionowym to zwyczajnie metalowy pręt, który wbija się głęboko pod powierzchnię ziemi, tak aby jego końcówka sięgała warstw utrzymujących stałą wilgotność. Najczęściej wynosi ona ponad 3 metry. Z racji tego, że jeden pręt nie stanowi wystarczającej ochrony dla przeciętnego budynku, wykonuje się kompleksowy system uziemienia pionowego, składając się z kilku prętów. Ważne jest natomiast, aby zachować pomiędzy prętami odpowiednią odległość, co najmniej równą wysokości pręta. Uziom szpilkowy można zastosować jako dodatkowe źródło zabezpieczające instalację elektryczną przy już zamontowanym uziemieniu fundamentowym lub otokowym. W celu zwiększenia efektywności odprowadzania ładunku, zaleca się montaż uziomów pionowych o średnicy ok. 20 mm.
Uziom otokowy
Ostatnim rodzajem uziemienia budynku jest tzw. uziom otokowy. Patrząc na niego z dalszej perspektywy przypomina on nieco pętlę czy też obwódkę, rozciągniętą wokół całego budynku. Największy problem stanowi wykonanie wykopu, ponieważ jeżeli zdążyliśmy już zagospodarować przestrzeń wokół domu (np. zasiać trawę czy położyć kostkę brukową), wtedy musimy liczyć się z jego przekopaniem. Sam uziom otokowy przybiera formę płaskiej taśmy (inaczej bednarki), wykonanej ze stali ocynkowanej ogniowo. Zakopujemy ją na głębokość co najmniej 50 cm pod ziemią i w odległości ok. 100 cm od wszystkich ścian budynku.
Należy pamiętać, że uziom otokowy powinien stanowić układ zamknięty. Jeżeli z różnych powodów nie jest to możliwe do uzyskania, wtedy poszczególne części taśmy należy zakończyć uziomami szpilkowymi. Ponadto trzeba dopilnować, aby wszelkie łączenia taśmy były dobrze zabezpieczone przed korozją i solidnie zaciśnięte.
⬇️ Polecany sprzęt budowlany
Jezdna przecinarka spalinowa Husqvarna FS 413...
Jezdna przecinarka spalinowa Husqvarna FS 413 (500 mm), głębokość cięcia 189 mm14 924,57 zł13 730,60 złRęczna przecinarka spalinowa Husqvarna K 770...
Ręczna przecinarka spalinowa Husqvarna K 770 (350 mm), głębokość cięcia 125 mm4 987,77 zł4 139,00 złZacieraczka spalinowa Husqvarna BG375 H6 L BC...
Zacieraczka spalinowa Husqvarna BG375 H6 L BC TP Honda GX 20011 152,66 zł10 260,45 złZagęszczarka jednokierunkowa 106 kg Ammann APF...
Zagęszczarka jednokierunkowa 106 kg Ammann APF 20/50 D, 500 mm, Hatz 1B2017 336,38 zł14 166,71 zł
Czym jest ogranicznik przepięć?
Warto w całej instalacji elektrycznej uwzględnić montaż ogranicznika przepięć, czyli specjalnego urządzenia, którego celem jest ochrona urządzeń elektrycznych przed skrajnie niekorzystnymi przepięciami, spowodowanymi np. uderzeniem pioruna. Ograniczniki przepięć zmniejszają częstotliwość tzw. prądu następczego, dzięki czemu podłączony do tak zabezpieczonej instalacji elektrycznej sprzęt, jest niemal całkowicie odporny na różnego typu przepięcia spowodowane wyładowaniami atmosferycznymi lub awariami innych urządzeń. Omawiane ograniczniki przepięć możemy podzielić na odcinające, ograniczające oraz kombinowane.
Uziemienie budynku – potrzebny sprzęt i narzędzia
Przebieg robót budowlanych oraz instalacyjnych będzie różnił się w zależności od rodzaju uziemienia, podłoża i gabarytów chronionego budynku. Do wykonania wykopu z pewnością przyda się wsparcie niewielkiej koparki (najczęściej będą to mini koparki gąsienicowe). Kolejna kwestia to obróbka elementów uziemiających, wykonanych ze stali. Tutaj z pewnością przydadzą się różnego rodzaju szlifierki kątowe czy też pilarki do metalu. W przypadku łączenia elementów za pomocą śrub, mogą przydać się solidne wiertarko-wkrętarki akumulatorowe oraz wiertarki. Pomocne mogą okazać się także specjalne zestawy dla elektryka.
Szukając solidnych narzędzi do robót budowlanych, warto kierować się rozwiązaniami sprawdzonych marek, takich jak Husqvarna, Wacker Neuson czy Milwaukee.
