Spora część maszyn budowlanych wyposażonych w silniki spalinowe, posiada sprzęgło odśrodkowe. Ten niewielki element odgrywa w działaniu tego typu sprzętu ogromne znaczenie. Jego działanie opiera się o proste zasady fizyki i pozwala na wygodne operowanie urządzeniem. W sprzęgło odśrodkowe mogą być wyposażone m.in. młoty wyburzeniowe, zagęszczarki, przecinarki ręczne oraz pilarki. A zatem na jakiej zasadzie działa sprzęgło odśrodkowe i z czego jest zbudowane?
Do czego służy sprzęgło?
Sprzęgła jako elementy konstrukcyjne maszyn – w tym pojazdów, służą do przekazywania momentu obrotowego z wału napędowego do wału napędzanego. Prościej mówiąc, dzięki sprzęgle możliwe jest płynne przeniesienie energii mechanicznej generowanej przez silnik na poszczególne elementy robocze konkretnego urządzenia.
O wysokiej potrzebie stosowania sprzęgieł mogą poświadczyć kierowcy samochodów, którzy doświadczyli awarii tego kluczowego elementu. Z podobną trudnością borykaliby się operatorzy sprzętu budowlanego, ponieważ narzędzie robocze takie jak np. dłuto czy stopa zagęszczarki uruchamiana byłaby z chwilą rozruchu silnika. Sprzęgło służy również jako pewnego rodzaju amortyzator i stanowi zabezpieczenie przed zbyt wysokim momentem obrotowym, który mógłby uszkodzić układ napędowy.
Sprzęgło odśrodkowe – zasada działania
Sprzęgło odśrodkowe działa w dość charakterystyczny sposób. Mianowice załącza się w momencie przekroczenia pewnej prędkości obrotowej. To oznacza, że nie przekazuje momentu obrotowego podczas biegu jałowego silnika (na tzw. luzie, bez obciążenia). Aby narzędzie robocze zaczęło działać, należy zwiększyć obroty silnika. Wtedy siła odśrodkowa przeciwdziała sile sprężyn, które odciągają elementy cierne sprzęgła i dochodzi do jego załączenia.
Ma to ogromną zaletę. Zastosowanie sprzęgła odśrodkowego pozwala m.in. na swobodne rozgrzanie silnika i osiągnięcie przez niego temperatury roboczej przed przystąpieniem do korzystania z głównego narzędzia roboczego (bez konieczności jego wcześniejszego załączania). Zasada działania tego typu sprzęgła ma również wpływ na bezpieczeństwo operatora. Dlaczego? Ponieważ z chwilą zmniejszenia obrotów, rozłącza się napęd i narzędzie robocze, jak np. łańcuch w pilarce łańcuchowej, przestaje się obracać.
⬇️ Polecany sprzęt budowlany
Jezdna przecinarka spalinowa Husqvarna FS 413...
Jezdna przecinarka spalinowa Husqvarna FS 413 (500 mm), głębokość cięcia 189 mm15 223,07 zł14 005,22 złRęczna przecinarka spalinowa Husqvarna K 770...
Ręczna przecinarka spalinowa Husqvarna K 770 (350 mm), głębokość cięcia 125 mm5 087,53 zł4 099,00 złZagęszczarka jednokierunkowa 106 kg Ammann APF...
Zagęszczarka jednokierunkowa 106 kg Ammann APF 20/50 D, 500 mm, Hatz 1B2017 070,60 zł12 915,00 zł
Budowa sprzęgła odśrodkowego
Budowa sprzęgła odśrodkowego jest dosyć prosta, z racji czego jest to dosyć trwały element układu napędowego. Składa się ono przede wszystkim z ciężarków, zabieraków oraz sprężyn. Narastająca prędkość obrotowa sprawia, że wzrasta nacisk na coraz szybciej wirujące ciężarki. Jeżeli siła odśrodkowa będzie większa niż siła napięcia sprężyn, ciężarki ulegną przemieszczeniu i nastąpi zetknięcie elementów ciernych (załączenie sprzęgła). Analogicznie, jeżeli obroty silnika będą maleć, sprężyny zaczną odciągać elementy cierne aż do momentu ich rozłączenia (wyłączenie sprzęgła).
Właściwa eksploatacja sprzęgła odśrodkowego
Pomimo prostej budowy i trwałej konstrukcji, tego typu sprzęgła nie należą do niezniszczalnych. Z tego powodu należy bezwzględnie trzymać się zaleceń, otrzymanych od producenta i zapisanych w instrukcji użytkowania danego sprzętu. Warto również trzymać się ogólnych zasad, które dotyczą wszystkich urządzeń wyposażonych w sprzęgło odśrodkowe. Pomogą one wydłużyć żywotność tego podzespołu, a tym samym ograniczyć koszty serwisowe.
Jak dbać o sprzęgło odśrodkowe w maszynach budowlanych?
- Dbaj o właściwe smarowanie ruchomych elementów urządzenia, dzięki czemu maleje opór i zużycie sprzęgła. Ponadto zimny smar np. w mechanizmie uderzeniowym znajdującym się w młotach wyburzeniowych, może doprowadzić do ślizgania się sprzęgła odśrodkowego. Dlatego przed rozpoczęciem pracy z tymi urządzeniami, należy rozgrzać silnik na niskich obrotach.
- Przełączaj się pomiędzy obrotami jałowymi a obrotami roboczymi urządzeniami możliwie jak najszybciej. Powolne zwiększanie lub zmniejszanie obrotów wpływa niekorzystnie na podzespoły sprzęgła i skraca jego żywotność
- W zależności od zaleceń producenta sprzętu, danego modelu urządzenia należy (w trybie roboczym) używać wyłącznie z pełnym gazem – rzecz jasna po uprzednim rozgrzaniu silnika. Ciągła praca na niższych obrotach może doprowadzić do uszkodzenia sprzęgła odśrodkowego. Zaleceniem tym objęte są m.in. wybrane zagęszczarki jednokierunkowe oraz zagęszczarki stopowe.
