Szkło to jeden z najpopularniejszych surowców budowlanych. Wykorzystywane jest w niemal każdej gałęzi przemysłu. Ze szkłem mamy styczność każdego dnia i bez wątpienia jest to materiał o wielu funkcjonalnościach i specyficznych właściwościach fizycznych. Niestety jego obróbka sprawia niemałe kłopoty, ponieważ z reguły szkło nie jest elastyczne i odporne na silne wstrząsy. Na szczęście istnieją sprawdzone sposoby i narzędzia do cięcia szkła, których odpowiednie zastosowanie jest w pełni bezpieczne i skuteczne. O czym dokładnie mowa? W pierwszej kolejności sprawdźmy, jakie rodzaje szkła znajdziemy na rynku.
Jakie są rodzaje szkła?
W powszechnym użyciu możemy natrafić na szkło różnego pochodzenia i odmiennych właściwościach fizyczno-chemicznych. Wśród możemy wymienić kilka podstawowych rodzajów szkła:
Szkło kwarcowe – inaczej szkło krzemionkowe, wyróżnia się wysoką zawartością krzemionki (ditlenku krzemu) i posiada gęstość ok. 2203 kg/m³. Pozyskiwane jest na wiele sposobów, np. poprzez stopienie kryształków kwarcu w temperaturze ok. 2000 °C. Wykorzystuje się w tym celu specjalne piece płomieniowe lub elektryczne. Inną metodą pozyskiwania szkła kwarcowego jest topienie drobnoziarnistego piasku kwarcowego. Czym wyróżnia się ten rodzaj szkła? Przede wszystkim jest ono wysoce odporne na działanie silnych kwasów oraz wody. Wyjątkiem jest tu gorący kwas fosforowy, fluorowodorowy, a także fluorowodór oraz sól fluoru. Do jego wyjątkowych cech fizycznych trzeba zaliczyć odporność na tzw. szok termiczny oraz wysokie różnice temperatur.
Szkło budowlane – w tej grupie znajdziemy szereg różnego rodzaju szkła. Będzie to m.in. szkło okienne wytwarzane tzw. metodą float lub metodą szkła ciągnionego (Furcaulta lub Pittsburgh); szkło płaskie zbrojone, które posiada wtopioną siatkę zbrojeniową wykonaną z metalu; szkło klejone wykorzystywane do produkcji szyb samochodowych; szkło elektroprzewodzące z naniesioną cienką powłoką z materiału elektroprzewodzącego; szkło ceramiczne stosowane przy budowie kominków i kuchenek elektrycznych. Na tym jednak sie kończy się grupa szkła budowlanego, ponieważ znajdziemy w niej ponadto szkło refleksyjne, hartowane, zespolone, walcowane, piankowe czy też marblit – szkło nieprzezroczyste.
Szkło jenajskie – inaczej szkło borowo-krzemianowe. Swoją nazwę wzięło od miejsca wynalezienia (Jena w Niemczech). Wyróżnia się względnie niską temperaturą topnienia (ok. 400 °C) i odpornością na szybkie zmiany temperatury. Stąd też wykorzystywane jest m.in. do produkcji sprzętu laboratoryjnego i kuchennego. Ulepszoną wersją szkła jenajskiego jest szkło pyrex (zawiera ok. 8% tlenku boru i 85% tlenku krzemu).
Szkło ołowiowe – inaczej szkło kryształowe. Jest to w pełni bezbarwny i przezroczysty rodzaj szkła, który znalazł zastosowanie m.in. w produkcji elementów dekoracyjnych. Jak sama nazwa wskazuje, ten rodzaj szkła posiada w swoim składzie pewną ilość ołowiu w formie tlenków (ponad 18%). Co ciekawe, jego zawartość może niekiedy wynosić nawet 80%. Co konkretnie daje taki zabieg? Przede wszystkim znaczny wzrost współczynnika załamania światła oraz średniej dyspersji. Ważną cechą szkła kryształowego jest przepuszczalność światła ultrafioletowego i absorpcja promieniowania rentgenowskiego.
Szkło optyczne – nietrudno zgadnąć, że jest najczęściej wykorzystywane właśnie we wszelkiego rodzaju przyrządach optycznych.
Szkło sodowe – należy do bardzo wszechstronnego materiału produkcyjnego. Ciekawostką może być fakt, że szkło sodowe znane było już w III tysiącleciu p.n.e. Do jego produkcji wykorzystuje się piasek kwarcowy, węglan sodu, stłuczkę szklaną oraz barwniki i uszlachetniacze. Szkło sodowe jest dosyć miękkie i można je długo formować. Niestety ten gatunek szkła z czasem może ulegać mętnieniu. Obecnie szkło sodowe wykorzystuje się do produkcji naczyń, butelek, szyb okiennych a także szklanek.
Bezszczotkowa pilarka tarczowa Milwaukee M18 BLCS66-0X...
Bezszczotkowa pilarka tarczowa Milwaukee M18 BLCS66-0X (+ walizka)2 077,47 zł1 289,00 złPilarka tarczowa AEG PowerTools KS 12-1
Pilarka tarczowa AEG PowerTools KS 12-1679,99 zł550,79 zł
Cięcie szkła – od czego zacząć?
Jeżeli czeka nas konieczność przecięcia szkła, to bez wątpienia musimy w tym celu uzbroić się w dobrej jakości, specjalistyczne narzędzia. Pamiętajmy, że szkło z natury należy do wyjątkowo kruchych materiałów i nawet dysponując profesjonalnym sprzętem, możemy poważnie naruszyć jego strukturę, jeśli wykonamy cięcie w sposób nieumiejętny. Jak się zatem zabrać za cięcie szkła?
Wszystko zależy od rodzaju konkretnego szkła, a jak widać powyżej, jest ich całkiem sporo. W przypadku cienkiej tafli, wystarczy żyłka, ostry nożyk czy też bardziej specjalistyczna – ręczna piłka włosowa. Co innego, jeżeli mamy do czynienia z grubym szkłem hartowanym lub żaroodpornym, które jakby nie patrzeć, przystosowane jest do znoszenia ciężkich warunków eksploatacji. Wtedy jedynym rozwiązaniem będzie udanie się z wizytą do fachowca w tej dziedzinie. Sprawdźmy zatem, jaki rodzaj szkła bez problemu przetniemy w domowych warunkach, a z jakimi powinniśmy obchodzić się wyjątkowo ostrożnie i posiadać profesjonalne narzędzia.
Jak ciąć szkło w warunkach domowych?
Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, obróbka niewielkich i cienkich tafli szkła może być z powodzeniem przeprowadza przy pomocy podstawowych narzędzi tnących, takich jak ostry nóż lub piłka włoskowa. Istnieje także możliwość cięcia szkła zwykłymi nożyczkami, jednak należy w tym miejscu zachować nieco zdrowego rozsądku. Cienką taflę szkła zwyczajnie zanurza się w wodzie (np. w wannie lub misce) po czym przystępuje do zwykłego cięcia jej nożyczkami. Faktycznie sposób ten wydaje się działać, co można zauważyć na wielu poradnikach wideo w Internecie, aczkolwiek niesie za sobą również spore ryzyko.
Najczęściej jednak szkło przecina się zwykłym, ostrym nożem – na rynku znajdziemy nawet specjalne noże do cięcia szkła – w tym noże olejowe. Przystępując do cięcia szkła w domu lub warsztacie, ważne jest odpowiednie przygotowanie miejsca do cięcia, a także zadbanie o własne bezpieczeństwo. W pierwszej kolejności załóżmy na siebie niezbędną odzież BHP – w tym rękawice robocze oraz okulary ochronne. Następnie połóżmy taflę szkła na bardzo czystej i możliwie płaskiej powierzchni. Kolejny krok to przyłożenie linijki lub poziomicy do miejsca planowanego cięcia (najlepiej zostawić ok. 1-2 mm luzu na szerokość ostrza) i wykonanie cięcia. Pamiętajmy, aby przeprowadzić go prostopadle do powierzchni tafli szkła i wykonać ruchem “do siebie”. Trzeba zrobić to pewnie i precyzyjnie (nie wolno poprawiać już utworzonej rysy!).
Na koniec musimy odłamać nacięty kawałek szkła i jest to najbardziej newralgiczny moment całej operacji. Jeżeli kawałek obrabianej tafli szkła jest niewielki, wtedy powoli naginamy oburącz obie części. Jeżeli wszystko pójdzie dobrze, niewielkim nakładem sił, szkło odłamie się dokładnie w miejscu przecięcia. Co innego, jeżeli tafla szkła jest sporych rozmiarów. Wtedy chwytamy oburącz za mniejszą część tafli i analogicznie jak poprzednio, powoli naginamy. Pamiętajmy, aby nosić w tych momentach odpowiednią odzież ochronną!!
Cięcie szkła po łuku
Bez wątpienia taflę szkła najlepiej ucina się w linii prostej. Niestety nie zawsze takie cięcie leży w naszych zamiarach. Niekiedy konieczne jest wykonanie nacięcia po łuku. Jak to zrobić? Zasada jest niemal identyczna, jak w przypadku cięcia w linii prostej. Różnice są praktycznie tylko dwie. Przede wszystkim nacięcie wykonujemy “od siebie” w kierunku drugiego brzegu tafli. Nieco inaczej wyłamujemy także część tafli, a mianowicie przykładamy nacisk w miejscu o największym zakrzywieniu – te miejsca są najtrudniejsze do wyłamania.
Cięcie szkła hartowanego
Szkło hartowane słynie ze sporej odporności na uszkodzenia mechaniczne, która jest do 3 razy większa niż w przypadku zwykłego szkła. Ten rodzaj szkła jest również bardziej bezpieczny, ponieważ w przypadku jego stłuczenia, rozpada się ono na wiele drobnych odłamków (nie powstają ostro zakończone igły). Ponadto szkło hartowane posiada 4-krotnie wyższą odporność termiczną od zwykłego szkła.
Może zatem wydawać się, że proces hartowania szkła jest wysoce skomplikowany i czasochłonny. Tymczasem jest wręcz przeciwnie i cała procedura trwa zaledwie kilka sekund. Dlaczego? Ponieważ szkło nagrzane do temperatury mięknięcia (ok. 635 °C) poddaje się przez krótką chwilę oziębieniu za pomocą sprężonego powietrza. Następnie pozostawia do ostudzenia już w temperaturze pokojowej. Dzięki temu warstwa powierzchniowa szkła ulega silnym naprężeniom rozprężająco-ściskającym, a to przekłada się na zwiększoną wytrzymałość termiczną i mechaniczną materiału.
Jak ciąć szkło hartowane? Nie jest to zadanie łatwe, ponieważ tak jak wspomnieliśmy wyżej, wystarczy chwila nieuwagi i cały szklany element rozbija się na setki drobnych kawałków – bez względu na jego rozmiar. Ciężko wyobrazić sobie zatem cięcie szkła hartowanego w warunkach domowych. Zadanie to najlepiej powierzyć fachowcowi w tej dziedzinie i zwyczajnie udać się do dobrego szklarza.
⬇️ Polecane noże introligatorskie
Nóż Ryobi RSK18 z łamanym ostrzem 18 mm
Nóż Ryobi RSK18 z łamanym ostrzem 18 mm22,99 zł22,53 złNożyk Fastback z przechowywanym ostrzem Milwaukee
Nożyk Fastback z przechowywanym ostrzem Milwaukee131,61 zł64,99 zł
Cięcie szkła żaroodpornego
Pod pojęciem szkła żaroodpornego może kryć się jego wiele odmian. W przypadku naczyń kuchennych, takich jak kubki, miski czy naczynia żaroodporne, najczęściej mamy na myśli szkło boranowo-krzemianowe niskosodowe (borokrzemowe). W przypadku szyb stosowanych w kominkach, kuchenkach elektrycznych lub gazowych, będzie to przeważnie szkło sodowo-wapniowe. Czym wyróżnia się na tle innych rodzajów szkła, tytułowe szkło żaroodporne? Przede wszystkim niskim współczynnikiem rozszerzalności cieplnej i temperaturą mięknięcia na poziomie ok. 570 °C.
Jak ciąć szkło żaroodporne? Niestety, lepiej nie podejmować się tej czynności w warunkach domowych. Podobnie jak w przypadku szkła hartowanego, aby przeciąć szkło żaroodporne należy udać się do specjalistycznego zakładu i wykonać to za pomocą profesjonalnych narzędzi tnących.
Cięcie szkła klejonego
O szkle klejonym większość z nas już kiedyś słyszała. Występuje ono np. w samochodach i wyróżnia się tym, że w przypadku uderzenia pęka, ale jednak nie rozpada się i nie łamie na drobne kawałki. Na powierzchni szyby możemy wtedy dostrzec sieć spękań, które skupione są w punkcie uderzenia. Dzięki temu w przypadku stłuczki samochodowej, osoby przebywające wewnątrz pojazdu nie są narażone na działanie ostrych kawałków szkła, ponieważ szyba nawet po stłuczeniu, pozostaje na swoim miejscu.
Jak zbudowane jest szkło klejone? Sporo wyjaśnia sama nazwa tego rodzaju szkła, a mianowicie na pojedynczym arkuszu szkła lub też pomiędzy dwoma, znajduje się specjalna folia – najczęściej poliwinylobutyralowa (PVB), inaczej występująca pod nazwą handlową Trosifol lub Saflex. W użyciu są również folie barwione, co dodatkowo wpływa na walory estetyczne szkła. Sama produkcja szkła klejonego składa się już z wielu etapów, w zależności od przeznaczenia wyrobu. Kluczowym czynnikiem jest z pewnością sterylność powietrza, czego wymaga proces sklejania. Pomiędzy folią, a taflą szkła, nie mogą znaleźć się żadne, widoczne zanieczyszczenia – w tym drobinki kurzu.
Jako ciekawostkę można dodać, że do produkcji szkła klejonego wykorzystuje się także specjalne żywice, które czynią go bardziej dźwiękochłonnym. Niestety obniżają przy tym jego wytrzymałość mechaniczną w porównaniu do szyb klejonych na folii.
Czym i jak ciąć szkło klejone? Najlepiej z wykorzystaniem specjalnych, mechanicznych pił diamentowych. Można również zastosować poręczne noże do cięcia szkła oraz specjalne noże olejowe. Pamiętajmy jednak, że w przypadku szkła klejonego z wypełnieniem żywicznym, mogą pojawić się spore nierówności po odłamaniu. Inną i wręcz zjawiskową metodą cięcia szkła klejonego polega na wykorzystaniu alkoholu izopropylowego. Jak to działa? Taflę klejonego szkła głęboko nacinamy, a powstałą rysę polewamy wyżej wymienionym alkoholem. Następnie podpalamy tę substancję, a po całkowitym wypaleniu szybko schładzamy szybę. W założeniu szyba powinna samoistnie pęknąć w wyznaczonym przez nacięcie miejscu. Minusem tego rozwiązania jest fakt, że nie zawsze tego typu obróbka zakończy się powodzeniem.
⬇️ Polecany sprzęt budowlany
Jezdna przecinarka spalinowa Husqvarna FS 413...
Jezdna przecinarka spalinowa Husqvarna FS 413 (500 mm), głębokość cięcia 189 mm15 223,07 zł14 005,22 złRęczna przecinarka spalinowa Husqvarna K 770...
Ręczna przecinarka spalinowa Husqvarna K 770 (350 mm), głębokość cięcia 125 mm5 087,53 zł4 099,00 złZagęszczarka jednokierunkowa 106 kg Ammann APF...
Zagęszczarka jednokierunkowa 106 kg Ammann APF 20/50 D, 500 mm, Hatz 1B2017 175,95 zł12 915,00 zł
Cięcie szkła akrylowego
Szkło akrylowe – inaczej szkło organiczne, nazywane bywa potoczne plexiglasem (nazwa handlowa nadana przez jednego z producentów płyt akrylowych) lub zwyczajnie pleksą. Tutaj jednak trzeba nadmienić, że nie jest to szkło w szeroko pojmowanym znaczeniu tego słowa. Szkło akrylowe wykonane jest bowiem z tworzywa sztucznego – głównie poli(metakrylanu metylu). Wyróżnia się m.in. dużą przezroczystością, odpornością na działanie promieni UV, łatwością obróbki oraz wytrzymałością na rozciąganie i ściskanie. Niestety szkło akrylowe bardzo łatwo ulega zarysowaniu z uwagi na swoją niewielką twardość.
Jak zabrać się za cięcie szkła akrylowego? W zasadzie nie potrzeba tu bardzo specjalistycznych narzędzi. Wystarczy zwykły nożyk do szkła lub nóż do tapet. Proces samego cięcia przebiega tak samo, jak w przypadku zwykłej tafli szkła. Nacinamy, po czym delikatnie odłamujemy mniejszą część. Można również pokusić się o zeszlifowanie metodą na mokro rantów odłamanej tafli.
Czym są oleje szklarskie?
Na koniec wyjaśnimy sens stosowania olejów szklarskich. Niestety nie są one powszechnie znane wśród amatorów majsterkowania i wykorzystuje się je podczas profesjonalnej obróbki szkła. Zadaniem oleju szklarskiego jest zapewnienie dodatkowej ochrony ostrzu noża, dzięki czemu wydłuża się jego żywotność. Ponadto zastosowanie tego typu oleju podczas cięcia, zapewnia większą precyzję w działaniu, a także zapobiega powstawaniu niechcianych odprysków. W obrocie natrafić można na dwa rodzaje olejów szklarskich: do noży oraz do stołów. Ciekawostką może być to, że w sprzedaży dostępne są nawet specjalne noże olejowe, które posiadają już wbudowany zbiorniczek na olej. To dodatkowo przyspiesza postęp cięcia i pozwala precyzyjnie dozować ilość oleju.
Sprawdź również pozostałe poradniki na naszym blogu! Przedstawiamy w nich m.in. na czym polega cięcie wodą, jak ściąć drzewo oraz jak przebiega cięcie rur stalowych.
