Młotki to bardzo popularne narzędzia ręczne wykorzystywane w szeroko rozumianym budownictwie oraz przemyśle. Stanowią również podstawowe wyposażenie skrzynki narzędziowej niemal w każdym domu. Nie każdy jednak wie, jak wiele odmian młotków można spotkać w sklepach budowlanych. Sprawdźmy zatem czym właściwie są młotki, z jakich części się składają oraz jakie typy i odmiany młotków można wyróżnić.
Czym są młotki i jak są zbudowane?
Młotek to prostej konstrukcji narzędzie ręczne, najczęściej służące do wbijania gwoździ, klinów, uderzania w inne narzędzie lub materiał – celem jego obróbki. Zasada działania młotka jest bardzo prosta i opiera się o nagromadzoną energię kinetyczną w obuchu, która na skutek zamachu i uderzenia, jest w krótkim czasie przekazywana obrabianemu elementowi. Bez wątpienia młotki należą do najstarszych narzędzi ręcznych, wytwarzanych i stosowanych przez człowieka.
Klasyczne młotki składają się z dwóch elementów: obucha oraz trzonka. Z uwagi na tak prostą konstrukcję, należą one do narzędzi o wysokiej trwałości i wytrzymałości. Z praktycznego punktu widzenia, młotek może przetrwać nawet kilkanaście lub kilkadziesiąt lat bez utraty swojej funkcjonalności. Obuchy młotków najczęściej wykonuje się ze stali narzędziowej i przybierają one kształt zbliżony do prostopadłościanu. Trzonki natomiast produkuje się przeważnie z twardego drewna. Niekiedy oba te elementy stanowią całość poprzez odlewanie całego młotka w jednej formie.
Parametry techniczne młotków
Mimo tego, że młotki cechują się prostą konstrukcją to nadal można wyróżnić 3 główne parametry techniczne, które ich dotyczą. Jest to:
Ciężar – najczęściej wynosi od 0,5 do 2 kg. Najcięższe egzemplarze mogą osiągać wagę nawet 20 kg, a najlżejsze kilka dekagramów. Bardzo ważne jest, aby ciężar młotka precyzyjnie dobrać do rodzaju wykonywanych prac. Obsługa lekkich młotków jest zdecydowanie mniej wymagająca, lecz nie sprawdzą się one w przypadku obróbki dużych i ciężkich elementów. Ciężkie młoty z kolei słyną z dużej siły uderzenia, ale niestety wymagają ogromnych nakładów energii podczas operowania.
Rodzaj i długość uchwytu – bardzo ważna kwestia, ponieważ dotyczy bezpieczeństwa operatora. Istotne jest wyprofilowanie trzonka, które dodatkowo zwiększa przyczepność. Krytycznym punktem jest połączenie go z obuchem. Dla przykładu starsze młotki z drewnianym trzonkiem mają tendencję do spadania. Stare drewno wypacza się pod wpływem słońca, przez co znajdujący się na ich końcu obuch zwyczajnie zsuwa się pod wpływem pracy – bardzo niebezpieczne zjawisko. Długość trzonka z kolei zależy już od konkretnego modelu młotka. W przypadku typowych młotków ślusarskich najczęściej wynosi ok. 30 cm.
Długość i kształt obucha – przeciętny obuch mierzy najczęściej od 10 do 20 cm. Właśnie ten element w przypadku młotków zyskuje przeróżne kształty i determinuje zastosowanie konkretnego modelu.
Rodzaje młotków w budownictwie
Tak jak wspomnieliśmy, na rynku znaleźć można kilkanaście różnych rodzajów młotków. Różnią się one wagą, wymiarami oraz kształtem obucha. Mają też odmienne zastosowanie. Omówmy zatem powszechnie stosowane młotki w budownictwie oraz przy pracach remontowych i wykończeniowych.
Młotki ciesielskie – posiadają obuch wykonany ze stali i swoim wyglądem przypominają młotki stolarskie. Służą zarówno do wbijania gwoździ, jak i ich wyciągania. Pozwala na to specjalnie ukształtowana druga część obucha, która przypomina dwa zęby. Taka konstrukcja sprawdza się również przy podważaniu lub przyciąganiu desek. Młotki ciesielskie bardzo często stanowią podstawowe wyposażenie dekarzy.
Młotki ślusarskie – to jednej najpopularniejszych rodzajów młotków. Służą m.in. do wbijania gwoździ i sprawdzą się przy większości prac blacharskich. Obuch młotka ślusarskiego z jednej strony ma zakończenie o przekroju kwadratu, a z drugiej strony przypomina zaokrąglony klin. W użyciu są również ciężkie młoty wyburzeniowe, które mogą osiągać wagę nawet ponad 10 kg.
Młotki brukarskie – wyróżniają się dużym obuchem, wykonanym z twardego rodzaju gumy. Przystosowane są do podbijania kostki brukowej, a specjalnej konstrukcji obuch pozwala równomiernie rozłożyć energię uderzenia na sporej powierzchni. Dzięki czemu dobijanie kostki brukowej może być przeprowadzane bez ryzyka jej uszkodzenia. Renomowani producenci młotków brukarskich oferują także produkty z wymiennymi wkładkami gumowymi. Dzięki czemu w prosty sposób można dostosować narzędzie do rodzaju wykonywanych prac brukarskich.
Młotki blacharskie – bardzo popularne w warsztatach samochodowych, zajmujących się renowacją i naprawą blacharską. Młotki blacharskie mogą mieć różnego kształtu obuchy, najczęściej o płaskim zakończeniu z jednej strony i półokrągłym z drugiej (tzw. nosek kulisty). Tego rodzaju młotki doskonale współpracują z dłutami, nitami, punktakami i świetnie sprawdzą się podczas modelowania powierzchni wykonanych z metalu.
Młotki murarskie – nietrudno zgadnąć, są one przydatne podczas wszelkich prac murarskich. Na tle pozostałych młotków wyróżnia je długi, stalowy obuch o klasycznym, płaskim zakończeniu z jednej strony i czymś na kształt zakrzywionego długa z drugiej. Dzięki czemu młotki murarskie są wykorzystywane m.in. do łamania cegieł, zbijania tynku czy przybijania.
Pozostałe rodzaje młotków
Na rynku znaleźć można kilkadziesiąt różnych rodzajów młotków o konkretnym zastosowaniu. Wyżej omówione narzędzia idealnie wpiszą się w potrzeby wielu firm budowlanych i remontowych. To jednak nadal nie wszystko. Skoro omawiany już temat młotków, warto też wspomnieć o tych mniej znanych, ale bardzo potrzebnych w specyficznych gałęziach przemysłu i gospodarki.
Pierwszym z nich jest chociażby młotek szewski, który przystosowany jest do wbijania gwoździ w miękkie powierzchnie (takie jak np. skóra). Posiada on wypukłe zakończenie obucha z jednej strony, a z drugiej dwie łapki służące do wyciągania gwoździ. Kolejnym rodzajem młotka o specyficznym zastosowania jest młotek spawalniczy. Cechuje go smukły i szpiczasty obuch, który służy do usuwania szlaki po spawaniu.
Do rozwiązań uniwersalnych oraz w formie ciekawostki historycznej trzeba wspomnieć o specyficznym rodzaju młotki, jakim jest siekieromłot (inaczej młotoklin). Jest to zwyczajne połączenie młota z siekierą. Siekieromłoty należą do sporej grupy narzędzi kamiennych, wykorzystywanych przez ludzkość już w pradawnej historii. Narzędzia te jednak nie odeszły w niepamięć i są również wykorzystywane w czasach współczesnych do rąbania rozłupywania drewna.
